گرایش مهندسی زلزله

تعریف و هدف گرایش زلزله

زلزله یکی از بزرگترین بلاهای طبیعی است که علاوه بر خسارات جانی و مالی، به طور غیرمستقیم نیز خساراتی به سازه های مهندسی و تأسیسات وارد می‌کند. این آسیبها عمدتاً به علت تغییرمکان و جابجایی قسمت هایی از سطح زمین، فروریزی و لغزش تپه ها، روانگرایی خاک، ایجاد امواج عظیم در دریا و آتش سوزی است.

کشور ایران روی کمربند لرزهای آلپ – هیمالایا (که یکی از فعالترین مناطق لرزهای جهان است) قرار دارد. هم‌ اکنون یکی از بخش‌های اصلی در طرح و محاسبۀ سازه‌های مختلف در کشور، بررسی سازه در مقابل زلزله می‌باشد. در همین راستا گرایش مهندسی زلزله از دهه ۶۰ به عنوان یک گرایش مستقل از گرایش سازه، در اکثر دانشگاههای کشور تدریس می گردد.

هدف دروۀ کارشناسی ارشد زلزله، تربیت افرادی است که دارای توانایی لازم جهت تحلیل، طراحی و نظارت بر سازهها در مقابل بارهای ناشی از زلزله بوده و بتوانند در امور مربوط به مقاوم سازی ساختمان ها، تأسیسات آبی، انواع سازههای خاکی (مانند پی، دیوار حائل و شمع) و … در برابر زلزله و بارهای دینامیکی اظهارنظر کارشناسی نموده و ضمناً توان تحقیقاتی کافی جهت حل مسائلی که در این زمینه ها با آن روبرو می شوند را دارا باشند. این پروژه های تحقیقاتی می توانند شامل مطالعه رفتار لرزهای سازههای مختلف، مطالعه رفتار دینامیکی اتصالات، مطالعه خواص مکانیکی مصالح تحت بارهای دینامیکی، تهیه نرم افزارهای موردنیاز جهت تحلیل دینامیکی و طراحی لرزهای و نظایر آنها باشد. لازم به ذکر است که کشورهایی نظير آمريکا، ژاپن، و نیوزیلند از جمله کشورهای بسیار مطرح در زمینه علم زلزله می باشند.

دروس اصلی کارشناسی ارشد و دروس مهم مورد نیاز برای این گرایش از دورۀ کارشناسی

تعداد واحدهای مقطع کارشناسی ارشد زلزله نیز مانند تمام گرایش‌های عمران در دوره پژوهش محور برابر ۳۲ واحد است که شامل ۲۴ واحد دروس تئوری و عملی، ۲ واحد سمينار و ۶ واحد پايان نامه است. در دوره آموزش محور نیز به جای ۶ واحد پایان‌نامه، ۶ واحد درس اختیاری گذرانده خواهد شد و در درس سمینار بر روی یک موضوع خاص تحقیق می‌شود. دروس اصلی گرایش زلزله عبارتند از:

ریاضیات مهندسی پيشرفته، دینامیک سازه ها، مهندسی زلزله پیشرفته و دینامیک خاک (که دو مورد اول با گرایش سازه مشترک می باشد.)

همچنین برخی از دروس اختیاری این گرایش عبارتند از:

اثر زلزله بر سازه های ويژه، ساختمانهای بتنی و فلزی مقاوم در برابر زلزله، طراحی لرزهای، روش اجزاء محدود، تحلیل خطرپذیری سازه ها در برابر زلزله، ارتعاشات تصادفی، اندرکنش خاک سازه، اندرکنش آب سازه، مکانیک محیط های پیوسته، روشهای ترمیم و تقویت ساختمانها در برابر زلزله و …..

از دروس مهم مورد نیاز برای این گرایش از دوره کارشناسی می‌توان دروس مبانی مهندسی زلزله، مقاومت مصالح، تحلیل سازه ها و (تا حدودی) سازه های فولادی را نام برد.

دانشگاه های مطرح در سراسر کشور

به طور خاص می‌توان گفت دانشگاه‌های تهران در زمینه مهندسی زلزله دانشگاه‌های مطرحی به شمار می‌آیند. در حال حاضر از گروه زلزله دانشگاه صنعتی شریف به عنوان قطب علمی زلزله کشور و مطرح ترین گروه زلزله در کشور نام برده می شود و شاید بتوان این گروه را مطرح ترین گروه دانشکده عمران این دانشگاه نیز نامید. همچنین گروه‌های زلزله دانشگاه‌های امیرکبیر، خواجه نصیر، علم و صنعت و دانشگاه تهران نیز از حسن شهرت خوبی برخوردارند.

زمینۀ فعالیت، آیندۀ شغلی و شرکت های عمرانی مرتبط با این گرایش

برای فارغ‌التحصیلان این گرایش امکان ادامه تحصيل در مقطع دکترا در داخل کشور وجود داشته و گرفتن بورس برای ادامه تحصيل در دانشگاههای معتبر خارج از کشور نيز امکان پذیر می باشد.

از جنبۀ شغلی نیز گرایش زلزله دارای بازار کار مناسبی است. از آنجایی که این دوره دانشجویان را برای انجام محاسبات و ارائه طرحهای مقاوم‌سازی در برابر زلزله و نیز اشتغال به فعالیت‌های پژوهشی، توسعهای و کاربردی در امر مهندسی زلزله آماده می نماید، فارغ التحصیلان زمینه فنی کافی برای احراز مشاغل زیر را دارند:

– همکاری با وزارتخانه ها و سازمانهای مسئول اجرای طرحهای عمرانی و صنعتی مانند وزارت راه و شهرسازی، وزارت نیرو، وزارت صنایع و شهرداری ها.

– وارد شدن در بحث تحلیل خطر و همکاری با مهندسین مشاور صنعتی، جهت مشارکت در طراحی و نظارت بر اجرای سازه های خاص و ساختمانهای صنعتی نظیر کارخانجات، سیلوها، برجها، سدها،نیروگاهها، لوله های انتقال گاز و ….

– همکاری با مهندسین مشاور سازه و پی، جهت مشارکت در طراحی و نظارت بر اجرای پروژه های موضوع فعالیت این مؤسسات و وارد شدن در مقوله مقاوم سازی.

– همکاری با مؤسسات پژوهشی که به نحوی درگیر امر تحقیقات در رابطه با زلزله شناسی و مهندسی زلزله و کاهش خطرات ناشی از زلزله می باشند.

از معروف ترين مراکز و شرکتهای مرتبط با اين رشته می توان به پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، شرکت مهندسين مشاور مترا، شرکت گومز (گروه ویژه مهندسی زلزله)، شرکت رابینسون و ….. اشاره کرد.

تعداد پذیرش دانشجو در دانشگاه های دولتی در سال ۱۳۹۲

در جدول زير تعداد پذيرش دانشجو در سال ۹۲ در دانشگاه های تهران و شهرستان بر اساس نوع پذيرش آورده شده است.

مهندسی عمران – گرایش زلزله
نوع دوره	تهران	شهرستان
روزانه	۱۴۱	۸۲
شبانه	۲۹	۲۶
پردیس خودگردان	۲۰	۸۵
غیر انتفاعی	۴۵	۷۵
پیام نور	–	–
مجازی	–	–